مفرد بالقوهمفرد بالقوه، به‌معنای مرکّب قابل تعبیر با لفظ مفرد است. ۱ - توضیح اصطلاحمراد از مفرد بالقوه، عبارت مرکبی است که قابلیت دارد با لفظ مفرد از آن تعبیر آورده شود. گاهی در بیان فرق بین قضیه حملیه و شرطیه گفته می‌شود قضیه حملیه آن است که طرفین آن (محکومٌ علیه و محکومٌ به) قابل انحلال به دو مفرد هستند، مثل: "زید دانشمند است"، که بعد از حذف ادات ربط (کلمه "است")، زید و دانشمند، هر دو مفرد هستند. و مراد از انحلال، حذف ادات ربط بین طرفین قضیه است. ولی طرفین قضیه شرطیه قابل انحلال به دو مفرد نیست. و در پاسخ از این اشکال نقضی که در مثل: "زید عالمٌ نقیضُه زیدٌ لیس بعالم"، هر چند قضیه حملیه است اما بعد از انحلال، به صورت مرکب است، گفته می‌شود: مراد از مفرد، اعم از مفرد بالقوه و مفرد بالفعل است، و در این مثال، هر چند طرفین قضیه مفرد بالفعل نیستند، اما مفرد بالقوه هستند، یعنی می‌توان با لفظ مفرد از آنها تعبیر کرد، مثلا می‌توان گفت: هذا ذاک، یا: هو هو، یا: الموضوع محمولٌ. [۱]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۳۲-۳۳.
[۲]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۲۲۲-۲۲۳.
۲ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه. ۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مفرد بالقوه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | لفظ مفرد
|